Przemienniki to technologia od wielu lat znana w komunikacji amatorskiej. Są wykorzystywane przede wszystkim w paśmie 2 metry i 70 centymetrów, ale przemienniki możemy także znaleźć w innych amatorskich zakresach – nawet na falach krótkich (szczególnie w paśmie 10 metrów).

Przemiennik to takie urządzenie, które odbiera sygnał na jednej częstotliwości, a następnie – po przemianie i wzmocnieniu – w tym samym czasie retransmituje ten sygnał na innej częstotliwości. Różnica pomiędzy częstotliwością odbiorczą a nadawczą przemiennika jest nazywana odstępem, przesunięciem. Często w polskiej literaturze lub rozmowach stosuje się także przejęte wprost z języka angielskiego terminy SHIFT albo OFFSET (nieco rzadziej).

Ponieważ odbiór sygnału i jego nadawanie przez przemiennik odbywa się w tym samym czasie, mówimy że przemienniki pracują w trybie full duplex.

Przemiennik (a przynajmniej jego antena) zwykle znajduje się w dobrej lokalizacji, dzięki czemu możliwe jest nawiązywanie łączności pomiędzy korespondentami, którzy nie byliby w stanie usłyszeć się bezpośrednio. Dzięki przemiennikowi bezproblemową łączność mogą przeprowadzić krótkofalowcy, używający ręcznych transceiverów, pracujący z samochodu albo nie posiadający zewnętrznych anten. 

Poszczególne przemienniki mają swoje specyficzne rozwiązania, ale niektóre cechy i parametry są wspólne. Oto najważniejsze z nich:

1. Kiedy przemiennik nie jest wykorzystywany (na częstotliwości wejściowej nie pojawia się żaden sygnał), przemiennik automatycznie przechodzi w stan czuwania. W stanie czuwania przemiennik nie nadaje żadnego sygnału.
2. Aby przemiennik się uruchomił (otworzył), konieczne jest pojawienie się odpowiedniego sygnału na jego częstotliwości wejściowej. Taki sygnał otwierający przemiennik jest zwykle zmodulowany tonem o odpowiedniej częstotliwości albo sekwencją tonów czyli CTCSS (Continuous Tone-Coded Squelch System).
3. Kiedy przemiennik jest otwarty, retramistuje odbierany sygnał.
4. Jeżeli sygnał docierający do przemiennika zaczyna być zbyt słaby, urządzenie może zaprzestać jego retransmitowania.
5. Niektóre przemienniki posiadają kontrolę czasu pojedynczej transmisji. Jeżeli czas trwania pojedynczej retransmisji przekracza określoną granicę, przemiennik przerywa retransmisję.
6. Przemiennik rozpoznaje, że transmisja została zakończona i często w takiej sytuacji nadaje alfabetem Morse’a pojedynczą literę. Zwykle jest to litera “K” – jako zachęta do nadawania.
7. Praca każdego przemiennika radiomatorskiego odbywa się na podstawie zezwolenia (w Polsce takie zezwolenia wydaje Urząd Komunikacji Elektronicznej). Każdy przemiennik posiada przydzielony unikalny znak.
8. W Polsce przemienniki mają znaki zaczynające się od prefiksu “SR”.
9. Znak przemiennika jest zwykle cyklicznie nadawany (najczęściej alfabetem Morse’a) podczas pracy przemiennika.
10. Przemienniki amatorskie wykorzystują zwykle modulację typu FM. Rosnącą popularność zyskują przemienniki, korzystające z systemów cyfrowej transmisji głosu (np. DMR http://www.sp-dmr.pl/przemienniki-sp-dmr/).

W literaturze dotyczącej przemienników można spotkać się z różnymi terminami, najczęściej pochodzącymi z języka angielskiego. Niektóre z nich mają polskie odpowiedniki, choć bardzo często polscy krótkofalowcy posługują się równolegle terminami polskimi jak też oryginalnym słownictwem angielskim. Oto najważniejsze określenia dotyczące przemienników:

• Częstotliwość wejściowa (ang.: input frequency):   częstotliwość na której przemiennik odbiera. Jest to więc ta częstotliwość, na której należy nadawać, aby nasz sygnał był retransmitowany przez przemiennik.
• Częstotliwość wyjściowa (ang.: output frequency):   częstotliwość na której przemiennik nadaje. Jest to więc ta częstotliwość, na której należy słuchać przemiennika.
• Offset (w angielskiej literaturze można się spotkać także z określeniem repeater split lub repeater shift): Odstęp pomiędzy częstotliwością wyjściową (output) a częstotliwością wejściową (input). Jeżeli dany przemiennik nadaje na 145.7 i odbiera na 145.1 MHz, to oznacza że jego offset wynosi -600 kHz. W naszym krajowym powszechnie stosowanym słownictwie często stosuje się spolszczenia typu np. Jaki jest input przemiennika? albo Przemiennik pracuje w offsecie 600 kHz itp.
• ton CTCSS:  sekwencja tonów, którą automatycznie emituje nadajnik na początku transmisji na częstotliwości wejściowej, aby przemiennik włączył się w aktywny tryb i rozpoczął retransmitowanie sygnału. CTCSS zabezpiecza przemiennik przed uruchomieniem przez sygnały zakłócające lub niepożądane. Jest to także bardzo przydatne w sytuacji, kiedy na tej samej częstotliwości korespondent odbiera wiele przemienników (np. w efekcie podwyższonych warunków propagacyjnych).

Czasem nowym krótkofalowcom trudno jest wytłumaczyć, do czego mogą być przydatne przemienniki. Obecnie mamy do dyspozycji mnóstwo środków komunikacji: telefony komórkowe, różne rodzaje komunikatorów internetowych czy pocztę elektroniczną. Przemienniki jednak mają znacznie dłuższą historię i choć nieco straciły na znaczeniu, nadal są wykorzystywane w amatorskiej komunikacji. Wystarczy przecież tylko ręczne radio, aby rozpocząć nawiązywanie łączności.

Obszerny spis przemienników można znaleźć na stronie internetowej https://przemienniki.net/. Autor tego projektu już jakiś czas temu pisał, że nie ma czasu zajmować się rozwojem strony, ale wciąż jest to bardzo dobre źródło informacji.

Warto także posiadać w swoich zasobach spis przemienników IARU Region 1 pracujących w paśmie 10 metrów. Lista taka została opracowana przez IARU i jest dostępna na stronie internetowej: 10m FM Repeaters IARU Region 1 (PDF).

Zagadnienia dotyczące pracy przemienników są koordynowane zarówno na poziomie krajowym (krajowy VHF Manager) jak i międzynarodowym. Wiele informacji, dotyczących pracy przemienników można znaleźć w dokumencie IARU-R1 VHF Handbook, dostępnym (jako plik PDF) na stronie IARU Region 1. Zalecenia zawarte w tym dokumencie określają pewne standardy pracy przemienników, np.:

• zalecenie stosowania CTCSS
• moc wyjściowa przemiennika (EIRP) nie powinna przekraczać 15W
• antena przemiennika powinna nadawać z polaryzacją pionową
• zakresy częstotliwości dedykowane dla pracy przemienników (są określone w bandplanach poszczególnych pasm).