Starsze urządzenia nadawczo odbiorcze, nie tylko ICOMa, mają to do siebie, że co jakiś czas podlegają awariom. Przy czym owe awarie są zwykle spowodowane upływem czasu, a nie tylko intensywnością ich użytkowania.

Po 32-óch latach nienagannej pracy „starość” dopadła i mój transceiver. Podczas przełączania pasm i przy okazji przełączania generatorów BFO zauważyłem, że generator odpowiadający za odbiór górnej wstęgi (USB) zaczął załączać się losowo. Również przełączanie BFO klawiszami raz kończyło się sukcesem, a raz nie. Warto zauważyć, że wszystkie pozostałe ustawienia BFO (LSB, CW, RTTY, FM) działały prawidłowo. Niestety po kilku dniach odbiór górnej wstęgi stał się niemożliwy, a i po stronie nadawczej na wyjściu antenowym nie pojawiał się sygnał. Cóż, trzeba było zakasać rękawy i wziąć się za naprawę urządzenia.

Mimo, że posiadam gdzieś drukowaną instrukcję serwisową to ściągnąłem z Internetu jej zdygitalizowaną wersję [1]. W rozdziale 8-1 Main Unit odnalazłem schemat BFO i stwierdziłem, że w jego skład wchodzą rezonatory kwarcowe X5 i X6 przełączane diodami D121 (USB) i D122 (LSB). Zatem za pomocą miernika uniwersalnego można sprawdzić to czy układ logiki transceivera wymusza uruchomienie BFO dla każdego z tych rodzajów emisji.

Drugą informacją jaką znalazłem w Internecie była najczęstsza przyczyna uszkodzenia generatora BFO działającego na dolnej wstędze [2]. Podejrzanym stał się trymer C202, aczkolwiek zakup jego oryginalnego duplikatu okazał się niemożliwy; cóż, wszak minęło ponad 25 lat o chwili zaprzestania produkcji IC-751A. Przeglądając dalej Internet nie znalazłem żadnego „manuala” dotyczącego wymiany owego trymera, a jedyną wiedzą jaką zdobyłem ze schematu to to, że maksymalna pojemność trymera powinna wynosić 30 pF.

Po odkręceniu górnej pokrywy transceivera (Fot. 1) i zdjęciu pokrywki ekranu BFO sprawdziłem, że napięcia sterujące diodami załączającymi LSB i USB pojawiają się na anodach diod D121 i D122 (jasno-zielone strzałki na Fot. 2) wraz załączeniem odpowiednich wstęg.

W punkcie pomiarowym sygnału BFO na rezystorze R309 zmierzyłem oscyloskopem napięcie na prawidłowo działającym generatorze LSB. Wynosiło ono 100 – 110 mV_p-p , a kształt sygnału był „prawie” sinusoidalny. Natomiast sygnał dla górnej wstęgi (USB) był co prawda okresowym, ale jego częstotliwość odbiegała od podanej w Service Manual. Zatem pozostawało tylko wyjęcie płyty głównej transceivera i wymiana trymera C202.

Przystępując do wyjęcia Płyty Głównej (Main Unit), w pierwszym rzędzie należy odłączyć wszystkie wtyki do niej przyłączone. Pewien kłopot może stanowić odłączenie wtyku od RF Unit znajdującego się po lewej stronie transceivera pod ekranem – Fot. 3 i 4.

Podczas odłączania wtyków należy nie zapomnieć o odłączeniu wtyku na przewodzie koncentrycznym łączącym RF Unit z Main Unit – Fot. 5. Podłączenie tego wtyku podczas ponownego montażu Płyty Głównej może nastręczać pewne trudności.

Po odłączeniu wszystkich wtyków można odkręcić wszystkie śruby mocujące Płytę Główną do chassis transceivera. Śruby są bardzo dobrze widoczne, ale w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zajrzeć do rozdziału 5 – 7 Service Manual. Po wyjęciu Płyty Głównej, można obejrzeć jej spód od strony ścieżek drukowanych – Fot. 6. Demontując spodni ekran BFO należy odlutować go w punktach wskazanych czerwonymi strzałkami. Płytę Główną po odlutowaniu ekranu pokazano na Fot. 7. Na tym zdjęciu pokazano również punkty lutownicze odpowiadające trymerowi C202 i kondensatorowi C203.

Trymery jakie są dostępne w naszych sklepach, chociaż mają maksymalną (nominalną) pojemność 30 pF, to mają również mniejszą przestrajalność, a to oznacza większą pojemność minimalną. W przypadku mojego transceivera dostrojenie rezonatora X6 do wymaganej częstotliwości miało miejsce dla sumarycznej pojemności C202 i C203 na poziomie 45 pF. Zatem aby uzyskać tą wartość musiałem zmniejszyć C203 z 39 pF do 30 pF. Należy podkreślić, że w tym układzie należy stosować kondensatory NP0.

Po ponownym zamontowaniu i podłączeniu crossu do Płyty Głównej można przystąpić do dostrojenia częstotliwości BFO dla górnej wstęgi przyłączając miernik częstotliwości do rezystora R309 –  Fot. 8.

Należy podkreślić, że miernik częstotliwości, a właściwie jego częstotliwość wzorcowa, powinien być prawidłowo skalibrowany. Satysfakcjonujący wynik pomiaru kończącego strojenie pokazano na Fot. 9.

Przy okazji kalibracji częstotliwości BFO dla górnej wstęgi SSB można również dokonać kalibracji dla dolnej wstęgi, telegrafii, RTTY i FM. Wystarczy wykorzystać informacje zawarte w rozdziale 6 – 3 Frequency Adjustment w Service Manual. Dla ścisłości do tej beczki miodu należy dodać łyżkę dziegciu. Mianowicie, wraz ze starzeniem się, częstotliwość rezonansowa rezonatorów kwarcowych obniża się. Spadek jest literalnie niewielki bowiem w przypadku mojego transceivera było to około 30 Hz. Skoro tak jest to ustawienie prawidłowej częstotliwości BFO dla wszystkich emisji spowoduje przesunięcie położenia częstotliwości pilotów względem pasma przepuszczania filtrów kwarcowych. Wszak częstotliwość rezonansowa rezonatorów wchodzących w ich skład również uległa (z czasem) obniżeniu.

Literatura

1. https://www.manualslib.com/download/1011948/Icom-Ic-751a.html
2. https://www.qsl.net/icom/oldicomfaq/ic-751_51a.html

Jacek A. Michalski, SP5IMO & ex WX3V