W środowisku radioamatorów, szczególnie tych zainteresowanych dalekimi łącznościami, często mówimy o zrobionych lub zaliczonych krajach. Określenie „kraje zrobione” odnosi się do ilości krajów, z którymi udało nam się nawiązać łączności. „Kraje potwierdzone” to z kolei określenie tych krajów, które mamy potwierdzone kartami QSL. Czasem także zamiast określenia „kraje” zamiennie używany jest termin „podmioty”.

Czym są te kraje albo pomioty? Czy chodzi o jakiś polityczny podział świata? Czy np. Hawaje należy traktować jako oddzielny kraj czy jest to po prostu część U.S.A.?

Tego rodzaju pytania (oczywiście nie identyczne, ale podobne) towarzyszyły pionierom radia amatorskiego. Już w latach 30. XX wieku krótkofalowcy przeczuwali, że powinny istnieć jakieś spójne zasady, wspólne dla wszystkich radioamatorów na świecie. Do opracowania listy krajów jednak jeszcze była daleka droga.

Stacji w tamtym czasie było dość mało. Osiągnięciem wielkiej wagi, wybitnym było nawiązanie łączności z wszystkim kontynentami i zdobycie dyplomu Worked All Continents wydawanego przez Amerykański Związek Krótkofalowców (ARRL). Stopniowo jednak na świecie przybywało stacji amatorskich i wzrosły także apetyty na wyśrubowanie osiągnięć. Jeśli nawiązanie łączności z wszystkimi kontynentami przestało być tak wielkim problemem, zaczęto zastanawiać się nad łącznościami z wszystkimi krajami. Tutaj jednak pojawił się problem i pytania: jaki teren czy obszar można uważać za kraj?

W 1934 roku w ARRL wykorzystywano listę krajów, aby weryfikować osiągnięcia do Worked All Continents. Na tej liście znajdowało się 150 krajów, ale zasadniczo była to lista tych krajów, z których pracowali krótkofalowcy. Nie była to w żadnym wypadku kompletna lista. Dlatego zaczęto się zastanawiać, czy kryterium zaliczania kraju powinien stanowić fakt, że z danego terenu pracują krótkofalowcy. Co z politycznie rozumianymi krajami, w których nie ma żadnych krótkofalowców?

Publikacje dotyczące wydanych dyplomów Worked All Continets z tamtego okresu stanowią ciekawą lekturę na temat historii zarówno krótkofalarstwa, jak i politycznych zmian na mapie świata. ARRL publikował zestawienia dotyczące dyplomów WAC wydanych dla poszczególnych okręgów wywoławczych USA (w tamtym czasie od W1 do W9) oraz dla poszczególnych krajów. Na tej liście jest np. taka ciekawostka jak Manchukuo – marionetkowe państwo istniejące w latach 1932-1945 na granicy Północno-Wschodnich Chin i Mongolii. Nie trzeba jednak szukać aż w publikacjach ARRL: wyniki SP DX Contest z 1933 roku także doskonale pokazują, jakie kraje w tamtym czasie były aktywne na pasmach oraz jakich prefiksów używały stacje z tych krajów.

Podmioty DXCC. Światowy standard

Próbą usystematyzowania zagadnienia krajów w krótkofalarstwie była publikacja „How To Count Countries Worked. A New DX Scoring System”. Autor, Clinton B. DeSoto W1CBD, w swojej publikacji po raz pierwszy użył określenia podmiot (ang: entity). Napisał m.in., że

Zderzenie tej propozycji z próbą opracowania listy takich podmiotów (problemem było w tamtym czasie przyporządkowanie prefiksów) doprowadziło do modyfikacji tego zapisu na następujący:

W tym rozumieniu za oddzielny kraj mogła być uważana Alaska jako teren oddzielony od zasadniczego obszaru USA przez terytorium Kanady itd. Propozycja W1CBD obejmowała także problematykę zaliczania wysp jako oddzielnych krajów. Np. Hawaje były zaliczane jako oddzielny kraj, ponieważ posiadały lokalny rząd.

Propozycja DeSoto okazała się być genialnym rozwiązaniem. Była oczywiście krytykowana i  dyskutowano na jej temat, ale właśnie ten pomysł stworzył podwaliny obecnych zasad listy podmiotów DXCC oraz programu dyplomowego DXCC. Oczywiście obecne zapisy DXCC zostały z biegiem lat rozwinięte, uzupełnione i uszczegółowione, ale koncepcja DeSoto stanowi podstawę.

Jeśli zatem mówimy o liście podmiotów DXCC (czy też potocznie o liście krajów) mamy na myśli podmioty, stanowiące niezależne terytoria w rozumieniu krótkofalarskim, tj. w rozumieniu programu dyplomowego DXCC. Jest to najbardziej szanowany na świecie program dyplomowy za potwierdzone łączności z różnymi krajami świata. Zasady DXCC (w wielu aspektach bardzo szczegółowe) stały się standardem i są stosowane przez krótkofalowców na całym świecie.

Jak już zostało to napisane, zasady DXCC bardzo szczegółowo określają, kiedy dany teren może stać się niezależnym podmiotem DXCC. Z Polskiej perspektywy najbliższy naszym granicom „nietypowy” podmiot DXCC to Okręg Kaliningradzki Rosji. Politycznie jest to oczywiście część Rosji, ale w krótkofalarstwie jest to oddzielny podmiot. Oddzielnym podmiotem są także położone na Bałtyku Wyspy Alandzkie, które formalnie stanowią terytorium autonomiczne Finalndii. Na południu Europy przykładami niezależnych podmiotów są np. Sardynia – należąca do Włoch, Dodekanez, Kreta, Góra Athos (formalnie tereny Grecji) czy Baleary (wyspy stanowiące część Hiszpanii).

Szczegóły dotyczące programu dyplomowego DXCC można znaleźć na stronie ARRL pod adresem http://www.arrl.org/dxcc. Zasady DXCC to dość obszerna lektura, ale zainteresowani powinni się z nią zapoznać. Aktualną listę podmiotów DXCC można znaleźć pod adresem http://www.arrl.org/country-lists-prefixes. Obecnie (stan na kwiecień 2021) na liście znajduje się 340 podmiotów.

Program dyplomowy DXCC cieszy się ogromnym szacunkiem. Jest wielu krótkofalowców (także w Polsce), którzy mają potwierdzone ponad 300 podmiotów na każdym z pasm fal krótkich. O wartości tych osiągnięć stanowi nie tylko sam fakt potwierdzenia tych krajów kartami QSL, ale także sposób weryfikacji osiągnięć.

Przez wiele lat uzyskanie dyplomów DXCC wymagało wysłania swoich kart QSL do Sekretariatu ARRL w celu weryfikacji. Można także było przedstawić karty do weryfikacji uprawnionemu Mężowi Zaufania DXCC. Od wielu lat Mężem Zaufania DXCC (DXCC Card Checker) jest Kolega Leszek SP6CIK. Taki sposób weryfikacji ma na celu wyeliminowanie prób wszelkich oszustw oraz wyeliminowanie aktywności pirackich. Tutaj należy bowiem także zaznaczyć, że ARRL weryfikuje także aktywności stacji z poszukiwanych podmiotów DXCC (organizatorzy wypraw do takich krajów muszą przedstawić wymaganą przez ARRL dokumentację). Oczywiście poza kartami papierowymi do dyplomów DXCC zaliczane są także potwierdzenia uzyskane w LoTW (LoTW = Log of the World – światowy log elektroniczny prowadzony przez ARRL – Amerykański Związek Krótkofalowców; o LoTW dość obszernie pisaliśmy w rozdziale CU. Elementarz krótkofalowca. Karta QSL. Historia i dzień dzisiejszy).

Pomimo dość rygorystycznych zasad, dotyczących sposobu zaliczania kart QSL oraz sposobu zaliczania aktywności z poszukiwanych krajów co jakiś czas zdarzają się próby oszustw. Na szczęście są to sytuacje incydentalne.

Najważniejsze dla nas jednak jest to, że program DXCC jest ogólnoświatowym standardem, którym posługujemy się w określaniu listy podmiotów (krajów).

Na stronie internetowej SP DX Clubu, w zakładce DXCC znajdują się zbiorcze zestawienia osiągnięć polskich stacji w programach dyplomowych DXCC oraz informacje dotyczące sposobu weryfikacji kart QSL do DXCC.

Warto także dodać, że SP DX Club prowadzi wiele otwartych współzawodnictw,  podsumowujących osiągnięcia DX polskich stacji indywidualnych i klubowych oraz integruje polskie środowisko krótkofalowców zainteresowanych DXowaniem.

Lista podmiotów WAE (Worked All Europe)

Lista podmiotów DXCC to światowy standard, powszechnie akceptowany i wykorzystywany na całym świecie. W krótkofalarstwie można jednak spotkac się z pewnymi „rozszerzeniami” albo też „modyfikacjami”. Jedną z nich jest lista WAE (Worked All Europe). Jest to lista podmiotów europejskich. Jeśli chodzi o Europę lista podmiotów WAE pokrywa się z listą podmiotów DXCC – poza dwoma wyjątkami.

• 4U1V – na liście WAE stacja klubowa pracująca z United Nations Vienna International Center jest zaliczana jako oddzielny podmiot. STacja ta najczęściej używa znaku 4U1VIC. Na liście podmiotów DXCC praca tej stacji jest zaliczana jako Austria.
• GM/s – obszar Shetland Islands. Ten obszar stanowi niezależny podmiot na liście WAE, a wg. listy DXCC jest zaliczany jako Szkocja.

Poza tym do WAE zaliczana jest tylko europejska część Turcji, a więc stacje z prefiksem TA1.

Lista WAE jest wykorzystywana w zawodach Worked All Europe DX Contest oraz jest podstawą dyplomu Worked All Europe wydawanego przez DARC (Niemiecki Związek Krótkofalowców).