Po serii spotkań na tematy UKF-owe w naszym klubie HF5L zaczęliśmy przygotowania do pracy poprzez satelity amatorskie LEO (Low Earth Orbiting).

8 marca 2019 Piotr SQ5JUP zrobił z domowego QTH pierwsze łączności via satelita FOX-1D (AO-92) na FM-ie używając antenę X300 + duplexer MX-72A + IC-9100. Jak widać można bez anteny kierunkowej!

Mirek SP5GNI przygotowuje i testuje w domu sprzęt i oprogramowanie. Stan na dzień 12 marca:

– sterownik własnej konstrukcji do rotora azymut/elewacja RAS  (oparty o kontroler typu GNI-r5). Sterownik wykorzystuje protokół AlfaSpid i jest kompatybilny ze wszystkimi programami do śledzenia satelitów jak np. Orbitron czy SatPC32

– uruchomienie zestawu rotor/sterownik/Orbitron „na stole”

– instalacja programu SatPC32; jest on znacznie nowszy i lepszy od Orbitrona, umożliwia automatyczną kompensację efektu Dopplera

– montaż rotora i anteny dwu-pasmowej 16 el. w ogrodzie

– uruchomienie zestawu antena/rotor/sterownik/FT991/SatPC32

– nasłuchy stacji pracujących poprzez satelity (SSB, CW, FM)

– 13 marca godz. 11:03 local time – Mirek robi pierwsze łączności via FOX-1D (AO-92) emisją FM z PD4HDB i SQ2XE (uff, spore emocje, jak zawsze za pierwszym razem)

– 17 marca 2019 – wykonanie z kabla 75-omowego symetryzatorów i linii dopasowującej dwie Yagi na 70 cm

– montaż 2 anten (wyk. przez SP5CIB) na bomie. Anteny są przesunięte względem siebie o 1/4 lambda. Daje to polaryzację kołową. Taka konfiguracja powoduje stratę 3 dB w stosunku do pojedynczej anteny, ale dzięki temu eliminuje się zaniki polaryzacyjne, które mogą sięgać teoretycznie do 20 dB.

– 18 marca – łączności testowe w konfiguracji z dwoma radiami FT991. Program SatPC32 radzi sobie ze sterowaniem rotorem oraz korekcją Dopplera dla obu transceiverów. Największe osiągnięcie to 4 stacje na FMie za jednym przelotem SO-50. Jest to jeden z niewielu satelitów co ma downlink na 70 cm. Anteny sprawdziły się, aczkolwiek myślałem że będzie lepiej słychać. Jednak przedwzmacniacz nie zaszkodziłby. Zdecydowanie brak jakości dla pasma 2 m, 6 elementów w pionie to mało – cross yagi musi być!

– 27 marca – odebranie i pierwsze udane zdekodowanie ramek z satelity PW-Sat2. Satelita ten jest chwilowo mało aktywny – ładowanie akumulatorów. Wysyła pakiet gdzieś tak co minutę

– 28 marca – po zamontowaniu anten na metalowym bomie zainstalowano na maszcie przedwzmacniacz DBA270 oraz duplekser MX72N. Dzięki temu możliwa jest praca na jednym FT991 w splicie na dwóch pasmach z jednym kablem koncentrycznym. Działa! Zamówiliśmy antenę cross-yagi na 2m.

– używając nasz system antenowy i FUNCube Pro+ co jakiś czas bez problemu odbieram, nagrywam i wysyłam gdzie trzeba odebrane pakiety z PW-Sat2. Dostałem QSL od teamu PW-Sat!

– 5 kwietnia – odbiór sygnałów RTTY(70 cm) i SSTV (2 m) z balonu wypuszczonego przez team SP3KEH w Poznaniu.

– 9 kwietnia – instalacja i okablowanie anteny Crossed Yagi 2×7 el (WiMo). Pierwsze próby wypadły znakomicie, SWR=1.0, satelity słychać naprawdę dobrze

– 13 kwietnia – praca bez przedwzmacniacza DBA270, popsuł się. Od 11go kwietnia ISS nadaje obrazy SSTV ( https://issfanclub.eu/2019/04/07/ariss-sstv-event-planned-with-special-award/ ). Nie jest łatwo zgrać się czasowo z odpowiednia trajektorią i rozwiązywać problemy techniczne w czasie 10-minutowego przelotu. Dodatkowo objawiły się problemy po stronie nadawczej – modulacja audio bardzo cicha. Nie udało się odebrać żadnego obrazu w całości, 3 najlepsze poniżej.

– 24 kwietnia – poza satelitami amatorskimi lata nad nami mnóstwo innego żelastwa, w tym satelity meteorologiczne. Satelity NOAA robią zdjęcia w sposób ciągły i jest je stosunkowo łatwo odebrać. Używając naszych anten do śledzenia oraz FUNCube Pro+ do odbioru nagrałem sygnały nadawane przez NOAA-15 na kanale 137,620 MHz , gdy przelatywał nad Polską dziś o 18:30. Kuba (mój syn) zdekodował sygnały i wygenerował zdjęcia, korzystając z artykułu TUTAJ (od rozdziału 5go). Oto efekty (z lewej zdjęcie w świetle widzialnym, z prawej w podczerwieni), oraz widok ona programu SDRSharp w czasie odbioru:

– 27 kwietnia – o godz. 12 koledzy z klubów SP5WWL i SP5YAM z okazji dnia krótkofalowca wypuścili balon w stratosferę. Korzystając z nasze crossed-yagi odebrałam na 144,500 MHz następujące obrazki SSTV:

– 1 maja – święto pracy uczciliśmy godnie, instalując na trawniku przy klubie HF5L zestaw anten satelitarnych z rotorem. W zabawie  uczestniczyli: Wojtek SP5DPD, Mirek SP5GNI, Sławek SP5ICS, Marek SP5ISZ, Marek SP5IXS i Grzegorz SP5MI. Choć przez satelity udało się zrobić tylko 7 łączności, to testy systemu należy uznać za udane. Następny krok to finalna instalacja systemu antenowego na dachu.

– 13 czerwca 2019 – czas na Oscara 100! Patrz nowy wątek

– 30/31 stycznia 2020 – ISS ponownie nadaje obrazy SSTV dla krótkofalowców. Sygnał był silny, można było próbować na dowolnej antenie (145,800 MHz, FM, w aplikacji MMSSTV RX ustawić Auto – sam się przełączył na PD120). Oto co udało mi się odebrać na nieruchomej antenie pionowej Yagi 4 elemeny:

Epidemia koronawirusa zamroziła działalność klubową, w tym instalacje anten do satelitów nisko-orbitalnych. Za to ISS dalej nadaje, na aktualnej zmianie jest aż 4 krótkofalowców. 2 grudnia 2020 roku nadawali ponownie obrazy SSTV – oto co udało sie odebrać:

Do czasu pojawienia się możliwości założenia zestawu anten z rotorem w klubie HF5L, w maju 2021 r. został on zainstalowany w QRA domowym SP5GNI.

Maszt został przymocowany do komina na dachu. Na nim osadzony jest rotor azymut/elewacja typu RAS. Antena na 2 m to Crossed Yagi 2×7 elementów, na 70 cm zastosowano 2 anteny po 13 elementów (Yagi konstrukcji  SP5CIB). Anteny poprzez  duplekser MX72N dołączone są do mało-szumnego przedwzmacniacza odbiorczego typu DBA270. Pozwoliło to na zastosowanie stosunkowo dużo-stratnego kabla koncentrycznego H155, którego z kolei zaletą jest mała średnica i wygoda w instalacji.

Nowe stanowisko przeznaczone wyłącznie do pracy na UHF/VHF składa się z FT991, sterownika rotora typu GNI-r9 (konstrukcji SP5GNI) oraz laptopa z zainstalowanym oprogramowaniem SatPC32 i oprogramowaniem DXLab.  Loger DXKeeper komunikuje się z radiem poprzez Commandera, gdzie w configu w polu „radio” zamiast FT991 jest wybrane „SATPC32”. CAT jest oczywiście sterowany z SatPC32, ale wszystkie dane, takie jak częstotliwości RX/TX, tryb, a nawet nazwa satelity są prawidłowo przekazywane do logera. Pierwsze próby wypadły pomyślnie – za jednym przelotem satelity RS-44 udało się zrobić 8 QSO – od EA po UA0.

W dniach 5-9 sierpnia 2021 klub HF5L pracował poprzez satelitę QO-100 z Ciechanowca KO12fq pod znakiem HF5L/p. Sprzęt: FT991, DX-Patrol up-converter, PA 4W, antena POTY, talerz 80 cm, RTL-SDR dongle + SDR Console software (140 QSO, w tym PY, VU, ST, A71, V51).

Satelita HO-113 (CAMSAT XW-3, CAS-9) z transponderem liniowym 145/435 został wystrzelony 26 grudnia 2021 r. Funkcje satelity HO-113 obejmują radiolatarnię telemetryczną UHF CW, transmisję danych telemetrycznych GMSK, transponder liniowy V/U, kamerę w paśmie światła widzialnego i eksperymentalny generator termoelektryczny dla studentów.

Do poprawnego działania SatPC32 należy dodać linię w pliku Doppler.SQF:

HO-113,435180,145870,USB,LSB,REV,0,0

oraz wiersz w pliku AmsatNames.txt:

50466 21131B HO-113

Oba pliki można znaleźć w menu: ? – Auxiliary Files

20 lutego 2022 między 05:12 UTC a 11:51 zespoły ARISS Europe i ARISS USA przeprowadziły specjalny eksperyment SSTV przy użyciu nowego schematu kodowania cyfrowego SSTV. W pierwszym eksperymencie z tej serii wykorzystano zatwierdzone przez ARISS stacje naziemne w Europie, które nadawały te sygnały cyfrowego SSTV do ISS. Zastosowana modulacja to 4L-FSK. Do dekodowania obrazów 320 x 240 px wymagane było oprogramowanie KG-STV – patrz na przykład tutaj:
http://www.g0hwc.com/kg-stv-english.html .

Wykorzystując opisane wyżej stanowisko przeznaczone do pracy z satelitami nisko-orbitalnymi (FT991, sterownik GNI-r9 oraz laptopa z  oprogramowaniem SatPC32 i KG-STV) postanowiłem wziąć udział w tym eksperymencie. Poniżej są odebrane 3 obrazki w czasie jednego z przelotów:

Niestety żaden z odebranych obrazów nie jest kompletny. Przyczyną były przerwy w transmisji i zakłócenia w odbiorze. Mimo apelu do społeczności radioamatorskiej, aby w czasie eksperymentu powstrzymać się od używania przemiennika głosowego ISS, niektórzy z kolegów nie zastosowali się do tej prośby.

8 czerwca 2022 udało mi się zrobić QSO z VE1CWJ (Kanada, 5865 km), a 5 lipca 2022 z ST2NH (Sudan, 4206 km) – oba via RS-44.

We wrześniu 2022 postanowiłem sprawdzić zachowanie się systemu z inną anteną na 70 cm. Nie byłem zadowolony z działania 2 anten Yagi po 13 elementów skonfigurowanych do pracy z polaryzacją kołową. Założyłem pożyczoną od SQ5JUP antenę zamocowaną w poziomie i stwierdziłem, że system działał lepiej. Postanowiłem przerobić system antenowy na 2 anteny Yagi po 13 elementów (by SP5CIB) zamontowane jedna nad drugą. Sprawdziłem anteny na 70 cm za pomocą NanoVNA. Zauważyłem bardzo duży wpływ odległości między  antenami na SWR. Po odsunięciu na maksymalnie możliwą ze względów mechanicznych odległość otrzymałem całkiem przyzwoity rezultat: SWR=1,13 dla f=434,400 MHz.

Do zamocowania 2 anten do bomu wykorzystałem typowe elementy metalowe z marketu budowlanego.

W październiku 2022 Adam SP5UFK postanowił spróbować swoich sił w łącznościach satelitarnych.  Przecież można próbować QSO poprzez satelity nisko-orbitalne, nawet nie posiadając złożonego systemu z obrotem w azymucie i elewacji. Niektóre satelity, np. RS-44, SO-50, ISS są na tyle „silne”, że da się pracować ze zwykła anteną yagi lub nawet z anteną pionową. Adam zamontował do łączności przez satelity antenę dual band 3el.+5el. (Radiora) jako wsparcie anteny pionowej X300, która nie dawała sobie rady przy większych odległościach.

W jeden dzień udało mu się zrobić kraje jak niżej:

ISS: PD5 (FM) , SP2 (FM), EA1  (FM)
RS-44: EA1 (SSB), IK2  (SSB), DC1  (SSB)
AO-91: SP2 (FM)
FO-29: EA1  (CW)

25 października  2022 via RS-44 udało mi się zrobić QSO z BG0CAB (Chiny, 4855 km), co zostało potwierdzone piękną cyfrową kartą QSL .

1 grudnia 2022 zacząłem swoja przygodę z nowym satelitą GreenCube i nowym trybem pracy. Sonda została wystrzelona 13 lipca 2022 r. i została umieszczona orbicie okołoziemskiej o „średniej wysokości” (MEO) około 6000 km. Podsystem telekomunikacyjny GreenCube ma funkcję transpondera cyfrowego dostępną dla społeczności radioamatorskiej. Satelita GreenCube posiada także nazwę IO-117.

Przygotowanie mojego sytemu z FT991 do pracy nie okazało się trudne. Szczegóły można znaleźć: https://hf5l.pl/satelita-grencube/

Pierwszą łączność udało się zrobić z ST2NH (dziękuje, Nader za kolejnego satelitę!). Poniżej zrzuty z okna GUI. Wytłuszczono moje QSO:

[02/12 20:18:01.037] Received: EA3EA>SM0TGU, GreenCube, STORE=0 UR 599 JN01um QSL?
[02/12 20:18:06.832] Received: S57NML>OK2UZL, GreenCube, STORE=0 JN76OD
[02/12 20:18:11.528] Received: OK2UZL>ES4RM, GreenCube, STORE=5 599 JN79sa op.Ludek
[02/12 20:18:12.631] Received: Beacon 02/12 19:18:09.990
[02/12 20:18:20.532] Received: G0ABI>ALL, GreenCube, STORE=0 CQ IO80bu
[02/12 20:18:28.944] Received: OK2UZL>S57NML, GreenCube, STORE=5 599 JN79sa op.Ludek
[02/12 20:18:42.712] Transmitted: SP5GNI>ST2NH, GreenCube, STORE=0 UR599 KO02li
[02/12 20:18:54.437] Received: IK7EOT>ES4RM, GreenCube, STORE=0 JN80PJ 599 QSL ?
[02/12 20:18:58.136] Received: Alt. Beacon 02/12 19:18:55.384
[02/12 20:19:02.930] Received: IW7DOL>OK2UZL, GreenCube, STORE=0 599 JN90ci QSL?
[02/12 20:19:11.635] Received: ST2NH>SP5GNI, GreenCube, STORE=0 RR 5NN TU
[02/12 20:19:22.027] Received: DL5GAC>CQ, GreenCube, STORE=0 JN47UT
[02/12 20:19:26.036] Received: IK7EOT>ES4RM, GreenCube, STORE=0 TNX QSO 73 TU
[02/12 20:19:27.127] Received: EA3EA>EA3BT, GreenCube, STORE=0 UR 599 JN01um QSL?
[02/12 20:19:42.631] Received: Beacon 02/12 19:19:40.012
[02/12 20:19:45.037] Received: OK2UZL>IW7DOL, GreenCube, STORE=5 599 JN79sa op.Ludek
[02/12 20:19:46.136] Received: EA3EA>SM0TGU, GreenCube, STORE=0 UR 599 JN01um QSL?
[02/12 20:19:55.637] Received: OK2UZL>IW7DOL, GreenCube, STORE=5 599 JN79sa op.Ludek
[02/12 20:20:07.532] Transmitted: SP5GNI>ST2NH, GreenCube, STORE=0 TNX first QSO!
[02/12 20:20:17.033] Received: EA7KI>ALL, GreenCube, STORE=1 CQ CQ EA7KI IM76RR
[02/12 20:20:20.925] Received: EA3EA>ES4RM, GreenCube, STORE=0 UR 599 JN01um QSL?
[02/12 20:20:48.028] Received: IK7EOT>EA7KI, GreenCube, STORE=0 JN80PJ 599 QSL ?

W lipcu 2023 Adrian SQ5Z zabrał się za łączności satelitarne, głównie przez APRS, bo na fonii nie mógł się przebić z swoimi 5W. Co do APRS sprawa jest względnie prosta. Kiedy ISS jest mniej więcej 25 stopni nad horyzontem zaczynają lecieć ramki. Można ich odebrać kilka do kilkunastu w trakcie przelotu. Część znaków jest niemal stała, tzn. ramki pojawiają się podczas prawie każdego przelotu.

Z wejściem na ISS jest gorzej, choć nie aż tak, jak w przypadku fonii. Adrianowi udało się za trzecim zdaje się razem i potem wchodził niemal zawsze (tzn. dostawał swoja własną ramkę z ISS).

Kontakt z ISS można sprawdzić na stronach:
http://www.ariss.net/index.cgi
http://www.findu.com/

Dwustronne QSO sa mało prawdopodobne, ponieważ  trudno po otrzymaniu ramki z ISS odpowiedzieć via ISS – zbyt mało czasu. Bywa, że strony potwierdzają otrzymanie ramek przez arris.net, qrz.com .

Przykładowa wymiana potwierdzeń (http://www.findu.com/):

Wynika z tego, że ON7BRT dostał od Adriana ramkę via ISS. On od niego ramki nie dostał.

Adrian nie używał komputera, choć to by znacznie zwiększyło możliwości (np. w czasie przelotu nie ma szans na edycje tekstu na ręcznym radiu –  w komputerze to nie problem). Używał tylko FT5D z ręczną antenę kierunkową.

Do zabaw z ISS  można użyć programu UISS ( https://www.qsl.net/on6mu/uiss.htm ). To jest świetny, darmowy program przeznaczony do komunikacji pakietami UI przez ISS, a za małą dotacją można uruchamiać ciekawe rozszerzenia.

cdn.

Mirek SP5GNI